Przywileje podatkowe zawodów kreatywnych

Zawody kreatywne zostały w polskim prawie podatkowym uprzywilejowane na tle innych profesji. Dotyczy to twórców, ale także programistów, których prace są coraz częściej wykorzystywane w projektach eventowych. Zagadnienie omawiają Maciej Dudziński oraz Mikołaj Mroziński - prawnicy Kancelarii Pałucki Trusiński.

Zawody kreatywne zostały w polskim prawie podatkowym uprzywilejowane na tle innych profesji. W artykule 22 ust.9 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (dalej: uPIT) ustawodawca przewidział stosowanie podwyższonej stawki kosztów uzyskania przychodów z tytułu korzystania przez twórców z praw autorskich i artystów wykonawców z praw pokrewnych w wysokości 50 proc. uzyskanego przychodu.

Należy przy tym pamiętać, iż twórcy mogą korzystać z podatkowej preferencji – 50 proc. kosztów uzyskania przychodów z pewnym ograniczeniem – w danym roku podatkowym łączne 50 proc. kosztów uzyskania przychodów nie może przekroczyć jednej drugiej kwoty stanowiącej górną granicę pierwszego przedziału skali podatkowej, czyli 42 764,00 zł.
Jednocześnie, w każdym konkretnym przypadku, aby zastosować powyższe rozwiązanie należy stwierdzić, że:

praca wykonywana przez stronę danej umowy jest twórcza tzn. niepowtarzalna, ma indywidualny charakter oraz spełnia przesłanki utworu określone w ww. ustawie o prawie autorskim i prawach pokrewnych,
strona umowy jest twórcą bądź artystą wykonawcą w rozumieniu tej ustawy.

a) Twórcy
Powyższe rozwiązanie wynika z ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (dalej: upapp). Artykuł 12 stanowi, że pracodawca nabywa autorskie prawa majątkowe z chwilą przyjęcia utworu od pracownika, w granicach wynikających z celu umowy o pracę i zgodnego zamiaru stron. Przepis opisuje zatem sytuację wtórnego nabycia praw autorskich, czyli prawa do utworu przysługują pracownikowi, a dopiero w momencie ukończenia utworu są one przelewane na pracodawcę. Taki przebieg zdarzeń wypełnia znamiona art. 22 ust. 9 uPIT, gdyż polega na korzystaniu przez pracownika z praw autorskich.

b) Programiści
Z powyższej regulacji korzystać mogą również, coraz częściej zatrudniani przy projektach branży eventowej – programiści.
Kwestia pracowników-programistów została unormowana w przepisie szczególnym. Artykuł 74 ust. 3 upapp, stanowi: „Prawa majątkowe do programu komputerowego stworzonego przez pracownika w wyniku wykonywania obowiązków ze stosunku pracy przysługują pracodawcy, o ile umowa nie stanowi inaczej”. Z treści przepisu wynika, że przy tworzeniu programów w ramach stosunku pracy, majątkowe prawa autorskie przysługują od samego początku pracodawcy. Jest to nabycie pierwotne, co wyklucza automatyczne stosowanie art. 22 ust. 9 pkt 3 uPIT.
Kluczowa dla zastosowania podwyższonej stawki uzyskania przychodów jest zatem treść umowy o pracę, ze względu na fragment przepisu „o ile umowa nie stanowi inaczej”. Sama ustawa nie wskazuje, jakie ustalenia należy zawrzeć w umowie, ale z pomocą przychodzi nam orzecznictwo.
W wyroku I SA/Po 657/16 z dnia 29 listopada 2016 roku Sąd Apelacyjny w Poznaniu określił, jakie warunki muszą zostać spełnione, aby możliwe było skorzystanie z podwyższonej stawki kosztów uzyskania przychodów. W pierwszej kolejności konieczne jest, aby umowa o pracę zawierała oddzielenie honorarium za pracę twórczą oraz za pozostałe obowiązki pracownicze:
„W orzecznictwie sądów administracyjnych prezentowane jest jednolite stanowisko, że dla zastosowania normy kosztów uzyskania przychodów, określonej w przytoczonym przepisie [art. 22 ust. 9 pkt 3 uPIT przyp. red.] konieczne jest rozróżnienie wynagrodzenia na część związaną z wykonywaniem obowiązków pracowniczych i część określającą honorarium, związaną z korzystaniem z praw autorskich za eksploatację dzieła w określony sposób i na określonym polu.”
Sąd wskazał jednocześnie, że nie jest wymagane, aby pracodawca prowadził ewidencję czasu pracy z podziałem na zadania twórcze i pozostałe obowiązki, gdyż warunek taki nie został ustanowiony w uPIT. W dalszej części wyroku Sąd orzekł, że podział czasu przeznaczonego przez pracownika na zadania o charakterze twórczym oraz pozostałe obowiązki oraz ewidencja czasu pracy nie są wystarczającymi warunkami dla skorzystania z podwyższonej stawki kosztów uzyskania przychodów, jako że praca twórcza ze swojej natury nie gwarantuje osiągnięcia zamierzonego efektu. Sąd wykazał zatem, że zarówno od strony pozytywnej, jak i negatywnej czas pracy jest nierelewantny dla zastosowania art. 22 ust. 9 uPIT.
Z powyższego wyroku wynika, że programiści również mogą korzystać z przywileju podatkowego przysługującego innym twórcom. Muszą jedynak pamiętać o prawidłowym skonstruowaniu umowy oraz o przesłankach określonych przez Sąd w wyżej wskazanym wyroku.

Autorami tekstu są Maciej Dudziński prawnik Kancelarii Pałucki Trusiński oraz Mikołaj Mroziński – asystent prawny Kancelarii, współautorzy bloga www.bizneswpodatkach.pl